Εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης
(Συμμετοχή σε Ενεργειακές κοινότητες)

Βασικές πληροφορίες για τις ενεργειακές κοινότητες

Οι ενεργειακές κοινότητες δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες να συμμετάσχουν σε συνεργατικά σχήματα, με προτεραιότητα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στην εξοικονόμηση ενέργειας.

*Η περίοδος υποβολής αιτήσεων έχει λήξει.

1. Σκοπός

Με το Νόμο 5037/2023, έχουν θεσμοθετηθεί δύο νέες νομικές οντότητες, οι Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (Κ.Α.Ε.) και οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (Ε.Κ.Π.), οι οποίες έρχονται να αντικαταστήσουν ουσιαστικά τις Ενεργειακές Κοινότητες του Νόμου 4513/2018. Αμφότερες οι οντότητες έχουν σκοπό το οικονομικό κέρδος, αλλά και να προσφέρουν περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό όφελος στα μέλη τους και στις τοπικές περιοχές δραστηριοποίησής τους.

2. Δικαιούχοι

Οι δύο οντότητες μπορούν να έχουν μέλη:

φυσικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων υπαλλήλων
Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α’ και β’ βαθμού

Πέραν των ανωτέρω, οι Κ.Α.Ε. μπορούν να έχουν σαν μέλη τους Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (Μ.Μ.Ε.) και αν ισχύει αυτό μπορεί να έχουν ως μέλη αγροτικούς και αστικούς συνεταιρισμούς του Νόμου 1667/1986 (Α’ 196) ή/και επιχειρήσεις που ανήκουν σε Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού καθώς και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Από την άλλη, οι Ε.Κ.Π., πέρα των φυσικών προσώπων, μπορούν να έχουν ως μέλη τους:

Επιχειρήσεις που ανήκουν σε Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού
νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου,
αγροτικούς συνεταιρισμούς και αστικούς συνεταιρισμούς του Νόμου 1667/1986 (Α’ 196)

Και στις δύο οντότητες, ο ελάχιστος αριθμός μελών είναι τριάντα (30) μέλη, υπό την επιφύλαξη των ακολούθων:

είκοσι (20) μέλη, αν έχει έδρα σε δήμο νησιωτικής περιοχής με πληθυσμό κάτω από τρεις χιλιάδες εκατό (3.100) κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή,
δεκαπέντε (15) μέλη, σε περίπτωση που συμμετέχουν τουλάχιστον δεκαπέντε (15) Μ.Μ.Ε. για τις Κ.Α.Ε., και δεκαπέντε (15) νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου για τις Ε.Κ.Π.
τρία (3) μέλη, αν συμμετέχει τουλάχιστον ένας (1) Ο.Τ.Α. α’ ή β’ βαθμού και τα άλλα δύο (2) μέλη είναι είτε επιχειρήσεις που ανήκουν κατά εκατό τοις εκατό (100%) σε Ο.Τ.Α. α’ ή β’ βαθμού, είτε Ο.Τ.Α. α’ ή β’ βαθμού.

Και στις δύο οντότητες, κάθε μέλος μπορεί να κατέχει πέραν της υποχρεωτικής συνεταιριστικής μερίδας και μια ή περισσότερες προαιρετικές συνεταιριστικές μερίδες, με ανώτατο όριο συμμετοχής στο συνεταιριστικό κεφάλαιο, είκοσι τοις εκατό (20%), με εξαίρεση τους Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού και επιχειρήσεις που ανήκουν κατά εκατό τοις εκατό (100%) σε Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, οι οποίοι μπορούν να συμμετέχουν έκαστος στο συνεταιριστικό κεφάλαιο με ανώτατο όριο το σαράντα τοις εκατό (40%), ενώ κάθε μέλος, ανεξαρτήτως του αριθμού των συνεταιριστικών μερίδων που κατέχει, συμμετέχει στη γενική συνέλευση με μία (1) μόνο ψήφο.

Τα μέλη των Κ.Α.Ε. και των Ε.Κ.Π. δεν μπορεί να είναι μέλη σε άλλη αντίστοιχα Κ.Α.Ε. ή Ε.Κ.Π. που δραστηριοποιείται στην ίδια περιφέρεια. Εξαίρεση αποτελούν Νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού και επιχειρήσεις που ανήκουν κατά εκατό τοις εκατό (100%) σε Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού όπου μπορούν να συμμετέχουν σε περισσότερες από μια Κ.Α.Ε. ή αντίστοιχα Ε.Κ.Π. καθώς και αγροτικοί συνεταιρισμοί μπορούν να συμμετέχουν σε μια ή περισσότερες Κ.Α.Ε. ή αντίστοιχα Ε.Κ.Π. ως μέλη, ανεξαρτήτως αν στην ίδια Κοινότητα συμμετέχουν και μέλη που ανήκουν στον ίδιο αγροτικό συνεταιρισμό.

Μέλη που συμμετέχουν σε Ενεργειακές Κοινότητες του Νόμου 4513/2018 (Α’9) έχουν δικαίωμα συμμετοχής τόσο σε Κ.Α.Ε. όσο και σε Ε.Κ.Π.

3. Προϋποθέσεις

Οι Ενεργειακές Κοινότητες που είχαν συσταθεί με βάση τον Νόμο 4513/2018, σύμφωνα με την μεταβατική διάταξη του άρθρου 61, μπορούν να μετατραπούν σε Κ.Α.Ε. με απόφαση των 2/3 των μελών τους, εφόσον τηρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις, αλλιώς να συνεχίσουν την λειτουργία τους, δυνάμει του άνω νόμου με τον οποίο συστάθηκαν. Για τις Ε.Κ.Π., προβλέφθηκε το δικαίωμα να κατέχουν, να συστήνουν, να αγοράζουν ή να μισθώνουν δίκτυα διανομής ρεύματος και να τα διαχειρίζονται αυτόνομα, στην περιοχή που δραστηριοποιούνται.

Μέσω των Κ.Α.Ε. και των Ε.Κ.Π., ανοίγει ο δρόμος για την αξιοποίηση του θεσμού από οικιακούς καταναλωτές, επιχειρήσεις και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, με την σημείωση ότι στις Κ.Α.Ε. θα μπορούν να συμμετέχουν και αγροτικοί συνεταιρισμοί, κάτι που δεν προβλέπεται για τις Ε.Κ.Π. Περαιτέρω, δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα σύστασης κοινοτήτων αποκλειστικά από επιχειρήσεις. Με ελάχιστο αριθμό 15 μικρομεσαίων επιχειρήσεων, θα μπορεί να συσταθεί μια Κ.Α.Ε., ενώ για την σύσταση Ε.Κ.Π., θα μπορούν να συμμετέχουν επιχειρήσεις και εταιρείες οποιουδήποτε μεγέθους.

Για τις Κ.Α.Ε., τις Ε.Κ.Π και τις Ενεργειακές Κοινότητες του Νόμου 4513/2018, προβλέφθηκε η εγκατάσταση σταθμών Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. και συστημάτων αποθήκευσης προς κάλυψη ιδίων αναγκών, με εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών των μελών που είναι αποκλειστικά οικιακοί καταναλωτές, αγρότες εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων του Νόμου 3874/2010, καθώς και για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών πολιτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και νοικοκυριά που πλήττονται από την ενεργειακή ένδεια.

4. Ποσοστά ενίσχυσης

Ο Κανονισμός Αδειών του άρθρου 135 του Νόμου 4001/2011 (Α’ 179) μπορεί να προβλέπει ειδικούς όρους για τις άδειες που χορηγούνται σε Κ.Α.Ε. Οι Κ.Α.Ε. μπορούν να εντάσσονται στον Νόμο 4887/2022 (Α’ 16), εφαρμοζόμενου του Νόμου 4430/2016 (Α’ 205), περί Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων, στον εκάστοτε αναπτυξιακό νόμο, ως διακριτή μορφή συνεταιριστικής οργάνωσης, καθώς και σε άλλα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), σύμφωνα και με τους κανόνες των κρατικών ενισχύσεων.

Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού δύναται να προκηρύσσονται προγράμματα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σταθμών, φωτοβολταϊκών σταθμών με συστήματα αποθήκευσης και σταθμών Α.Π.Ε. διαφορετικής τεχνολογίας και σταθμών Α.Π.Ε διαφορετικής τεχνολογίας με συστήματα αποθήκευσης από Κ.Α.Ε., προς εφαρμογή του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, με χρηματοδότηση ιδίως από πόρους της Ε.Ε. και του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης. Με την ανωτέρω απόφαση δύναται να καθορίζονται η χρονική διάρκεια και οι δικαιούχοι των προγραμμάτων, τα κριτήρια επιλεξιμότητας και τα ποσοστά επιδότησης, η μέγιστη εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών συστημάτων και συστημάτων αποθήκευσης, ανά παροχή κατανάλωσης, το επίπεδο τάσης στο οποίο συνδέονται οι σταθμοί, οι διαδικασίες για τη σύνδεσή τους με το δίκτυο ή το σύστημα, οι προϋποθέσεις και διαδικασίες για τη συμμετοχή σε κάθε πρόγραμμα, οι αιτήσεις και τα δικαιολογητικά υποβολής των αιτήσεων, ο τρόπος κατάταξης και αξιολόγησης των δικαιούχων, οι προθεσμίες υλοποίησης των έργων, οι υποχρεώσεις των δικαιούχων και οι προϋποθέσεις απένταξης, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των ως άνω προγραμμάτων.

Οι Κ.Α.Ε. εξαιρούνται από την υποχρέωση υποβολής Εγγυητικής Επιστολής Βεβαίωσης Παραγωγού του άρθρου 11Α του ν. 4685/2020 και Εγγυητικής Επιστολής του άρθρου 6 του ν. 4951/2022, καθώς και από την καταβολή τέλους υποβολής αίτησης για Βεβαίωση Παραγωγού στη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) και Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης στους αρμόδιους Διαχειριστές. Επιπλέον, για τις Κ.Α.Ε., το Τέλος Δέσμευσης Φυσικού Χώρου Εγκατάστασης, καθώς και το Τέλος Παράτασης Εγκατάστασης και Δέσμευσης Ηλεκτρικού Χώρου μειώνονται κατά πενήντα τοις εκατό (50%).

Με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., ύστερα από εισήγηση των λειτουργών της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και των αρμόδιων διαχειριστών, μπορεί να ορίζονται μειωμένα ποσά εγγυήσεων για την εγγραφή των Κ.Α.Ε. στα μητρώα συμμετεχόντων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και διαχείρισης των ηλεκτρικών δικτύων, λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια, όπως ο πληθυσμός ή η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην περιφέρεια εγκατάστασης του σταθμού Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. των Κ.Α.Ε.

5. Βήματα σύστασης Ε.Κοιν

Σύσταση Κ.Α.Ε.

Για τη σύσταση της Κοινότητας Ανανεώσιμης Ενέργειας (Κ.Α.Ε.), τηρείται η διαδικασία ίδρυσης του αστικού συνεταιρισμού του ν. 1667/1986 (Α’ 196). Στην Υπηρεσία μιας Στάσης του άρθρου 8 του ν. 4919/2022 (Α’ 71) προσκομίζονται τα εξής δικαιολογητικά:

Το καταστατικό της Κ.Α.Ε.
Για όσα μέλη απαιτείται να θεμελιώνεται η εγγύτητα, κατά την περ. 16β του άρθρου 2:
- συμβολαιογραφικά έγγραφα ή δηλώσεις στοιχείων ακινήτων (Ε9) για τα φυσικά πρόσωπα – μέλη που αποδεικνύουν την πλήρη ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία σε ακίνητο, εντός της περιφέρειας δραστηριοποίησης ή ανάπτυξης του έργου ανανεώσιμης ενέργειας της Κ.Α.Ε. ή
- πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης των φυσικών προσώπων – μελών που είναι δημότες δήμου της περιφέρειας, εντός της οποίας η Κ.Α.Ε. δραστηριοποιείται ή αναπτύσσει το έργο ανανεώσιμης ενέργειας.
Τα καταστατικά των νομικών προσώπων – μελών της Κ.Α.Ε., αν υφίστανται νομικά πρόσωπα.
Λοιπά στοιχεία για νομικά πρόσωπα, προκειμένου να ελεγχθεί ο χαρακτήρας τους σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 6Γ.

Η Κ.Α.Ε. αποκτά νομική προσωπικότητα και εμπορική ιδιότητα με την καταχώριση του καταστατικού της στο Γ.Ε.ΜΗ. του ν. 4919/2022 (Α’71), σύμφωνα με το άρθρο 6Η του παρόντος. Δεν απαιτείται καταχώριση στο μητρώο συνεταιρισμών του Ειρηνοδικείου της παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 1667/1986, ούτε οι κοινοποιήσεις του τελευταίου εδαφίου της παρ. 6 του ίδιου άρθρου.

Προβολή ακυρότητας σχετικά με τη σύσταση της Κ.Α.Ε. επιτρέπεται μόνο με αγωγή, που ασκείται μέσα σε δύο (2) μήνες από τότε που ο ενάγων έλαβε γνώση της καταχώρισης και πάντως όχι αργότερα από έξι (6) μήνες από την καταχώριση, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 1 του ν. 1667/1986.

Σύσταση Ε.Κ.Π.

Για τη σύσταση της Ε.Κ.Π., τηρείται η διαδικασία σύστασης του αστικού συνεταιρισμού του άρθρου 1 του ν. 1667/1986 (Α’ 196). Το καταστατικό συντάσσεται και υπογράφεται από τα μέλη της Ε.Κ.Π., σύμφωνα με το άρθρο 47Β. Στην Υπηρεσία μιας Στάσης του άρθρου 8 του ν. 4919/2022 (Α’ 71) προσκομίζονται τα εξής δικαιολογητικά:

Το καταστατικό της Ε.Κ.Π.
Τα καταστατικά των νομικών προσώπων – μελών της Ε.Κ.Π., εφόσον υφίστανται νομικά πρόσωπα.

Η Ε.Κ.Π. αποκτά νομική προσωπικότητα και εμπορική ιδιότητα με την καταχώριση του Καταστατικού της στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο του ν. 4919/2022, εφαρμοζόμενου του άρθρου 6Η του ν. 3468/2006 (Α’129). Δεν απαιτείται καταχώριση στο μητρώο συνεταιρισμών του Ειρηνοδικείου, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 1667/1986, ούτε οι κοινοποιήσεις του πέμπτου εδαφίου της παρ. 6 του ίδιου άρθρου.

Προβολή ακυρότητας σχετικά με τη σύσταση της Ε.Κ.Π. επιτρέπεται μόνο με αγωγή, που ασκείται μέσα σε δύο (2) μήνες από την ημέρα που ο ενάγων έλαβε γνώση της καταχώρισης και όχι αργότερα από έξι (6) μήνες από την καταχώριση, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 1 του ν. 1667/1986.

Εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης (Συμμετοχή σε Ενεργειακές κοινότητες)